Tuindersknecht of tuinder
De eigenaar van het af te breken huis was Gerrit Westmaas. Tuindersknecht, warmoeziersknecht of arbeider, volgens het Bevolkingsregister, dat hem overigens ook een keertje inschreef als metselaar.
Niet iemand met een groot inkomen, zou je denken, maar er zijn heel wat transacties te vinden waarbij Westmaas huizen koopt of verkoopt. In die aktes, opgemaakt bij de notaris, wordt hij steevast ‘tuinder’ genoemd. Een beroep dat hij kennelijk zelf opgeeft. Hij kan trouwens ook schrijven. Onder brieven en koopaktes zet hij zelf zijn naam, iets wat in die tijd niet vanzelfsprekend was.
Westmaas kwam uit het Westlandse ‘s-Gravenzande (daar geboren in 1817) en arriveerde op zijn twaalfde jaar in Delft. Vermoedelijk zonder ouders. Die komen in het bevolkingsregister niet voor. Hij trouwt twee keer. De eerste keer in 1842. Hij is dan binnen twee jaar weduwnaar. De tweede keer in 1844, met Johanna de Wildt. Ze krijgen vele kinderen, van wie er een aantal (meest dochters) overlijden. Westmaas koopt zijn huis aan de Vlamingstraat, wijk 4 nr. 175, hoek Houthaak, op 23 juni 1858. Het was eigendom van Adrianus de Bresser, smid aan de Geweerschool in Delft. Bresser woonde bij de school. Hij kreeg zevenhonderd gulden voor nr. 175, contant in handen van Westmaas. Het perceel was 49 ellen, ofwel bijna 50 vierkante meter, groot. Er was ook nog een uitgang in de Houthaak.

Al grond gekocht
Vier dagen eerder, op 19 juni 1858 had Westmaas al een stukje grond gekocht achter zijn toekomstige huis, van zijn nieuwe buren, Jacob Zolderland (of Solderland), arbeider, en Willemijntje van der Voort. Het grensde aan de Houthaak. Het was 24 ellen groot en kostte 25 gulden. Deze buren konden overigens niet schrijven en machtigen anderen namens hun op te treden. Ook bij andere transacties van Westmaas komt dat voor. Hij was sinds 1855 eigenaar van een tuin met tuinhuis aan de Groenlandsche Laan die uitkwam op de ‘Oostcingel’, niet ver van de Koepoort, die bij de Vlamingstraat stond. Dit stuk grond – ruim 100 ellen -- verkoopt hij in 1861 voor zevenhonderd gulden aan tuinder Willem Muilman. De notaris laat aantekenen dat “koper (Muilman dus) zijn naamtekening niet kan zetten omdat hij nimmer enig onderricht in de schrijfkunst heeft gehad”. Zo kom je nog eens wat te weten.

Op de Kaart Figuratief heet de Houthaak Avenpoort.	Het gebied bij de Houthaak in 1832 met de oude Kadasternummers. Moestuinen zijn groen, huizen rose, erven zijn geel.	Omgeving Houthaak met de 19e eeuwse huisnummering in wijk 4.

Nieuwe gevel
In datzelfde jaar 1861 heeft Westmaas het plan opgevat om een nieuwe gevel voor zijn huis te laten zetten. Een architect maakte een ontwerp (zie tekening) en diende het op 19 augustus 1861 namens Westmaas in bij het college van burgemeester en wethouders. Lees meer…
Hij verzoekt om de nieuwe gevel te mogen plaatsen, desnoods alleen op de begane grond. Op het bijgevoegde plan is een lijstgevel te zien, met daarachter de bestaande plattegronden voor begane grond en verdieping. Vermoedelijk had het huis al geen trap- of tuitgevel meer, want anders zou die toch ook zijn getekend. We zien beneden een voorhuis met kantoortje en een eigen ingang, een binnenkamer en een achterkamer. Links in de gevel de deur naar de verdieping. Bovenaan de trap een bedstede, en op de verdieping ook weer een alkoof met bedsteden, een keukentje en nog twee kamers. De naam van de architect ontbreekt.

Huis van Zolderland
Hoe de oude gevel er uit zag weten we niet. Er bestaat wel een zeer oude 19e eeuwse foto, waarop het buurhuis van Zolderland is te zien. We kijken tegen de zijgevel aan, waarin vreemd genoeg geen sporen te ontdekken zijn van het afgebroken huis van Gerrit Westmaas.
De zijgevel ziet er doorleefd uit, is voorzien van een oude goot en een straatnaambordje (Vlamingsteeg). De zon schijnt in de openstaande voordeur. Boven de deur een bovenlicht met een soort neogotische roedeverdeling. Centraal op de foto staat een nieuwe gaslantaarn. Gasverlichting kwam in 1855. Het pand van Westmaas werd in 1862 gesloopt. De foto is dus van daarna.Het verzoek van Westmaas werd al op 20 augustus behandeld. In de vergadering van de Commissie van Fabricage wordt duidelijk dat al langer het plan bestaat om de Houthaak - ‘zijnde eene nauwe doorgang of straatje tusschen de Vlamingstraat en het Rietveld’ - te verbreden aan de oostkant. Het zou wel eens hinderlijk kunnen zijn als Gerrit Westmaas zijn huis gaat opknappen. Daarom krijgt de architect de opdracht om Westmaas te vragen of hij zijn huis aan te stad wil verkopen, en welke prijs hij voor het pand zou willen hebben. De architect moet dat verzoek maar vlug overbrengen, zodat burgemeester en wethouders ‘deze zaak in nadere overweging’ kunnen nemen. Lees meer…

Gemeentelijk monument
Hoe snel er tot zaken wordt gekomen is niet duidelijk. Het duurde misschien langer dan verwacht. Westmaas is niet de enige eigenaar, van wie grond of huisjes moeten worden aangekocht. Ook Zolderland grensde nog met grond aan de oostzijde van de Houthaak, evenals de heren Barenkamp en Steenbeek. Barenkamp wilde zelfs nieuwe huisjes terugbouwen in de verbrede Houthaak. Dat is hem ook gelukt. Een paar daarvan zijn nu zelfs gemeentelijk monument, als vroeg voorbeeld van arbeiderswoningbouw. Andere zijn nog slechts in gebruik als garage.
Gemeentearchitect C.J.de Bruijn Kops maakte diverse tekeningen van het verbredingsplan. Op één zo’n tekening is de Houthaak aan de Rietveld-kant al verbreed, en aan de Vlamingstraatkant nog niet: daar staat Westmaas nog in de weg. De burgemeester ging met de eigenaren in overleg. Westmaas wilde 1300 gulden voor zijn pand hebben, maar er wordt hem 1000 gulden geboden. Zolderland vroeg 200 gulden maar krijgt een bod van 100 gulden. Barenkamp vroeg 1000 gulden en de stad biedt hem 800. Kennelijk is Steenbeek de enige die aan het onderhandelen slaat. Hij wilde 500 gulden voor zijn grond, krijgt een bod van 100 gulden, en vraagt vervolgens 250 gulden. De burgemeester zal nader op deze zaak terug komen, aldus de notulen van de Commissie van Fabricage. Op 7 november van dat jaar maakt De Bruijn Kops een nogal definitief uitziend plan voor de verbreding, waarin Westmaas geen uitzonderingspositie meer inneemt.

Tekening van gemeente-architect De Bruijn Kops. Goed te zien is hoe smal de Houthaak was. De blauwe stippellijn geeft de verbreding aan.	De Bruijn Kops tekende de Houthaak ook met het huis van Westmaas, dat in de weg staat.

Vlamingsteeg
Na de verbreding kreeg de Houthaak de naam Vlamingsteeg. Een eeuw later werd de aanduiding steeg niet mooi genoeg gevonden. Alle stegen werden straat, maar “Vlamingstraat”, dat kon niet, want die was er al. Zodoende kwam de naam Houthaak weer terug. De straat is een van de weinige verbindingen tussen twee grachten aan de oostzijde van de stad. Tussen Oude Delft en Koornmarkt/Wijnhaven/Voorstraat  zijn meer van die verbindingsstegen.
De woninkjes in zulke stegen waren klein, donker, vochtig. De Gezondheidscommissie had de ‘opruiming’ van de huisjes in de Houthaak aanbevolen. Het negentiende eeuwse stadsbestuur streefde ernaar om de woonkwaliteit in die benauwde straatjes te verbeteren. Er zouden meer licht en lucht moeten komen. Toch is de Houthaak een van de weinige stegen waarbij dat idee werkelijkheid is geworden. Andere straatjes zijn totaal gesloopt en nooit meer terug gekomen. Van Westmaas’ oude huis is dus niets meer te zien. Hijzelf en zijn familie komen na een korte omzwerving weer terug op de Vlamingstraat-noorzijde. Op 7 februari 1863 koopt hij voor 500 gulden het huis en erf wijk 4 nummer 186, op de hoek met de Oosterstraat, nu nummer 100. Daar wonen ze meer dan tien jaar. Westmaas wilde kennelijk in de buurt blijven van de Koepoortbrug om makkelijk bij de tuinderijen aan de overkant van de singelgracht te kunnen komen. Later verplaatst hij zijn activiteiten meer naar het Oostblok, maar houdt een aantal huizen aan de Vlamingstraat in eigendom, waar dan ook nog een zoon woont.

Veel veranderd
Het oude buurhuis van de familie Zolderland is overigens ook compleet verdwenen. Het werd kort na 1900 gesloopt, om plaats te maken voor het winkelpand van bakker Jenje (die daar overigens geen bakkerij had). Nu is het een heel hoog en smal particulier woonhuis. Op de oude foto met de gaslantaarn staat ook nog een deel van het Vlamingstraat 78. Ook dat huis is weg. Het maakte in 1997 plaats voor een nieuwe gevel in oude stijl. Er is in deze hoek van de Vlamingstraat veel veranderd.
Kijk hier voor het ontwerp voor het winkelpand in 1910.