Vleeshouwerserf
Het perceel waarop het gebouwd is maakte in de 17e eeuw deel uit van een groter geheel. Samen met het buurhuis nummer 49 en de achtergelegen panden aan de St. Urselenstraat, (de huidige Trompetstraat nummer 36 en deels 38) vormde het één eigendom. Tussen de twee huizen aan de Vlamingstraat was er een poort naar het achtererf. Die is er nog steeds.
Aan het einde van de zestiende eeuw stond alles op naam van Joris Ariensz Pijnacker, van wie de oudst bekende vermelding voorkomt in zijn trouwakte van 1594. Hij trouwde met Annetgen Steffens. Pijnacker was vleeshouwer en hield ook vee. In 1599 werd hun dochter Maria hier geboren. Over haar is betrekkelijk veel bekend. Zij trouwde in 1625 met notaris, kunstverzamelaar en dichter Willem de Langue, en ging met hem in de Kerkstraat wonen. Ter ere van dit huwelijk, werd er een boekje met bruiloftsverzen uitgegeven en kreeg schilder Willem van Vliet de opdracht een dubbelportret van het paar te schilderen. Deze schilderijen bevinden zich in het Delftse Museum Prinsenhof. Eerder had Willem al een boekje met ‘rederijkerspoëzy’ gepubliceerd met een aantal lofdichten op Maria. Het bevat verder gedichten van zijn vrienden, opgedragen aan Willem.

Lees hier de ‘vertaling’ van dit loflied op de bruid.

De dochter van Joris en Annetgen, Maria Pijnacker trouwde in 1625 met notaris Willem de Langue. Een jaar later schilderde Willem van Vliet hun portretten. Beiden waren toen 27 jaar.  (Coll. Museum Prinsenhof).

Het verhaal over  Maria (en Willem) is op deze website bij twee adressen -- Vlamingstraat 47 en 49  -- te lezen, omdat nu niet meer is te ontrafelen waar zij precies woonde. In een verkoopakte uit 1696 is er op deze plek sprake van één huis. Dat zou een ondiep maar breed pand geweest kunnen zijn, met het dak evenwijdig aan de straat. Na de verkoop in 1696 is de situatie gewijzigd.  Nu staat er hier twee huizen.

Maria ’s broer Arent Jorisz Pijnacker, die zijn hele leven op de Vlamingstraat zou blijven wonen, deed ook al van zich spreken. Hij leende 400 gulden aan de vader van Johannes Vermeer, toen deze de herberg Mechelen op de Markt kocht. Voor Arent was het een belegging. Hij ontving jaarlijks 20 gulden rente. In 1670 was hij getuige toen de zus en zwager van Johannes Vermeer, die enkele huizen verder op Vlamingstraat 61 woonden, hun testament opmaakten.

Jan van Oosten
Bijna honderd jaar bleef het perceel in het bezit van deze familie. Een dochter van Maria Pijnacker, Maria Schagen-de Langue erfde de boerderij en huizen van haar oom Arent en verkocht het geheel in 1696 aan Jan van Oosten. Deze deed enkele jaren later in 1703 ‘een groot agtergedeelte van der vercoopers blok huijsinge’ over aan Jacob Willem Cocq. Ook hij blijkt later een boerenbedrijf met elf koeien te hebben. Bij deze verkoop gaat het om een huis met erf aan de St. Urselenstraat/Trompetstraat, achter Vlamingstraat 49. De eerste splitsing was hiermee een feit. In de 19e eeuw had dit perceel een eigen adres en huisnummer via de poort aan de Vlamingstraat. Bij de verkoop aan Cocq noteert de notaris ook: ‘Houte schuijr en agterpoort comende in de voornoemde St. Urselen straat met het hooijzoldertje’.

Op de stadsplattegrond van Braun en Hogenberg (1580) is in deze omgeving een hooiberg te zien, met blauw dakje.

Op de kaart van Blaue (1649) loopt hier, vlakbij de brug, het dak evenwijdigaan de gracht.

Vlamingstraat 47 zou ongeveer bij de rode streep moeten zijn. Kaart Figuratief ca. 1675.

Jan van der Laan had weiland bij de Twee Molentjesvaart.

Kadaster 1832. Vlamingstraat 47 is sectie C nummer 766

Kadaster 1924. De bebouwing op het achterterrein is sterk veranderd.

Boekenwurm in de kelder
Op de oorspronkelijke percelen tussen de Trompetstraat en de Vlamingstraat stonden vier of vijf woningen, waaronder in de achttiende eeuw ook enige tijd een kelderwoning. Een belastingregister uit 1749 vermeldt dat één van de woningen, waarschijnlijk deze kelderwoning, werd bewoond door de armlastige boekverkoper Bartholomeus Frijn, met zijn vrouw en drie kinderen. Een winkeltje was het niet. Vermoedelijk ging hij met zijn boeken markten en kermissen af. Nu staan er op dit stuk grond vier aparte woningen van verschillende eigenaren.
Op een kaart van Joan Blaue uit 1649 is langs de Vlamingstraat één lange gevel te zien. Het pand heeft één woonlaag en een zolder. Het dak loopt evenwijdig aan de gracht. Of het er echt zo heeft uitgezien, is overigens lang niet zeker. Er moet in de gevel zeker één poort geweest zijn, voor de dieren en de mensen die op het binnenerf woonden.

Veel bewoners
De lijst met bewoners van het huis is, voorzover de namen al bekend zijn, te lang om hier op te noemen. Regelmatig waren er huurders. Op 10 oktober 1593 woonde hier Joris Arientsz Pijnaker. Het huis bleef vrijwel de hele 17e eeuw in bezit van zijn familie. In 1696 werd het verkocht aan Jan van Oosten. Ook deze Jan was slager, maar hij woonde zelf bij de stadsveste tussen de Vlamingstraat en het Rietveld. 
Uit de stukken blijkt dat in de 18e en 19e eeuw meer dan honderd jaar lang de verschillende onderzochte percelen en ook nog het oostelijke buurpand plus erf, eigendom waren van de familie Van der Laan. Nicolaas van der Laan woonde in 1749 op nummer 49. Achterkleindochter Catharina Maria woonde tot 1884 in de Trompetstraat nummer 40, achter Vlamingstraat 51.

Broers en zussen Van der Laan
Nicolaas kreeg vijf kinderen, onder wie Arij, Marijtje en Jan. Alle drie waren ze actief in het boerenbedrijf. Jan en Marijtje, beiden ongetrouwd, werkten bij hun vader en erfden na zijn dood in 1805 Vlamingstraat 51: “de huijzinge, erve en koestallinge (….) en karnemolen”. Ze kregen bovendien ieder 500 gulden omdat zij “sedert nu al enige jaren (…) waarneming van de bouwerij hebben bewezen zonder enige vergelding of loon, buiten kost en inwoning, te hebben genoten”.
Broer Arij had in 1776 al een boerenbedoening van Anthonij Wijgel gekocht, bestaande uit een huis, schuur en erf achter de huidige huisnummers 47 en 49. Blijkens een Bevolkingsregister woonde hij daar ook, maar hij overleed (5 juni 1832) op Vlamingstraat 51. Hij was toen weduwnaar en zijn inwonende zuster Marijtje was ook al gestorven. Broer Jan woonde bij overlijden (24 augustus 1832) op nummer 47.

De dochter van Arij, Maria, betrok met haar man Pieter van Velzen, ook bouwman en melkverkoper, nummer 51. Zij hebben de twee bedrijven van Arij, Jan en Marijtje weer samengevoegd. Een zoon van Arij, Johannes van der Laan, was zo ongeveer de enige die niet het boerenbedrijf in ging, maar schoenmaker werd. Hij bewoonde het huis op het achterterrein, het via de poort bereikbare wijk 4 nummer 220. Het 19e eeuws huisnummer dan niet meer bestaat. 

Nieuw gezicht in 1873
Na de dood van Jan van der Laan werd Vlamingstraat 47 definitief van de stadsboerderij afgescheiden en als afzonderlijk woonhuis verkocht. Het werd eigendom van boekdrukker Pieter de Groot, die het huis verhuurde aan boekbindersknecht Cornelis Wilhelmus van den Heuvel. Hij woonde er halverwege de negentiende eeuw met zijn vrouw en zes kinderen.
In 1873 werd het huis flink verbouwd. Er kwam een tweede woonlaag op en werd er een hoge zolder met schuin dak dwars op de gracht gemaakt. De gevel kreeg in grote lijnen zijn huidig aangezicht. Aan de voorkant kwam een dakkapel. De aannemer was Huurman, die zelf aan de overkant woonde. Zijn huis heeft net zo’n ‘segmentboogvormige’ dakkapel. De naaldhouten vloerbalken van de eerste verdieping zijn veel ouder dan deze verbouwing en worden gedateerd tussen 1650 en 1750.

Warmoezier in ruste
In 1874, na de grote verbouwing, werd het huis Vlamingstraat 47 gekocht door Cornelis Overvoorde. Hij ging er zelf wonen, met zijn zus en zwager. Zij woonden beneden en Cornelis in het bovengedeelte. Al vrij snel kreeg hij toestemming om “de kozijnen in de voorgevel te veranderen en de bestaande houten stoeppalen te veranderen in hardsteen”. Cornelis had een zwaar leven achter de rug, toen hij op 75 jarige leeftijd aan de Vlamingstraat van zijn oude dag ging genieten. Zijn vrouw was op 17-4-1866 overleden en van zijn 11 kinderen leefden alleen nog zijn zoon Arie Oeble en dochter Adewij Geertruida. Hij had zijn brood als warmoezier (tuinder/groenteboer) verdiend. Zijn warmoestuin, met woonhuis, schuren, watering en erven ( totaal 27 percelen) lag buiten Delft aan de Haagschestraatweg in de Oude Broekpolder in Rijswijk. Zijn zoon nam het bedrijf van hem over, toen Cornelis te oud werd om de tuinderij te runnen.

In 1887 werd Vlamingstraat 47 geveild. Het heeft hier een in- en uitgang via de poort. Advertentie Delftsche Courant.

Weer een advertentie in de Delftsche Courant. In 1907 opnieuw een veiling, nu met een huurder nog in het huis.

Na het overlijden van Clazina Hanemaaijer, werd haar complete huizenbezit, 5 panden in totaal (aan Vlamingstraat, Gasthuislaan 2x, en Molslaan 2x) verkocht. Delftsche Courant 1914.

Groene Molen
Na de dood van zijn vader nam Pieter samen met zijn broer Hendrik de Groene Molen over. Met woon- en pakhuis, aanwezige hulpmotor en maalwerk werd de molen in de erfenis getaxeerd op 8.500 gulden. De broers kregen echter onenigheid, waarna Pieter alleen ‘op de molen’ bleef. Hij woonde daar ook met Stijntje. De molen raakte in 1922 zwaar beschadigd bij een storm en werd in 1928 gesloopt.
De woning aan de Vlamingstraat werd destijds verhuurd. Dat gold ook later, toen het huis door vererving eigendom werd van hun dochter Clasina Elizabeth (geboren in 1917), echtgenote van Simon den Hengst, die in Delfgauw woonde.
Een van de huurders was zus/schoonzus Cornelia Wilhelmina Broer - den Hengst. Zij was voor de 2e wereldoorlog samen met haar echtgenoot Wim Broer, korporaal-monteur bij de Marine, naar Nederlands- Indië vertrokken. Wim kwam tijdens de Japanse bezetting bij een zeegevecht om het leven en Cornelia werd, samen met haar kinderen Wijnand en Ans, geïnterneerd in een Jappenkamp. Na de oorlog kwam het gezin ( met dezelfde boot als Wim Kan en Corrie Vonk) naar Nederland terug. Na tijdelijk opgevangen te zijn in Doorn en daarna in Delft bij de ouders van Wim (waar ze geen prettige tijd hadden, als een van de kinderen een vlek op het tafelkleed maakte moest er 5 cent betaald worden) konden ze in 1947 eindelijk zelfstandig in de Vlamingstraat gaan wonen.
Na elf jaar vertrok het gezin naar een nieuwe flat in de Hugo de Grootstraat.

Het gezin Broer in de jaren 50. Ans, moeder Cornelia en Wijnand.
Bewoners van Vlamingsstraat 47.

Nu, 107 jaar nadat Clasina Hanemaaijer het ‘Burgerwoonhuis met erf en plaatsje, gelegen aan de zuidzijde van de Vlamingstraat nr. 47’ kocht, wordt het pand bewoond door achterkleindochter Corrie den Hengst.