NB:Klik op de afbeeeldingen voor een vergroting.
Het pand Verwersdijk 87 is vermoedelijk gebouwd na de grote stadsbrand van 1536.
Het is niet bekend of gedeelten van het huis misschien nog ouder zijn. Dit zou nog nader onderzocht moeten worden. Het is een Rijksmonument, dat binnen het beschermd stadsgezicht ligt en dat een zeer hoge cultuurhistorische waarde heeft. Het heeft een parterre en een verdieping met een hoog schilddak. De verdere beschrijving luidt: eenvoudige lijstgevel met in de kroonlijst (18e eeuw) verdiepte velden.
Kruithuisramp
Erg lang hebben de bewoners niet van hun nieuwe huis kunnen genieten omdat in 1654 de kruithuisramp plaats vond.
Bij deze ramp, waarbij het kruithuis in het voormalige Clarissenklooster gelegen ter hoogte van de huidige Paardenmarkt ontplofte, werden veel huizen in de omgeving weggevaagd of beschadigd (zie ook Oude Delft 36, waar de veroorzaker van de explosie woonde). Uit de archieven blijkt dat ook Verwersdijk 87 ernstig beschadigd werd.
Enerzijds geven de archieven aan dat Verwersdijk 87 in oktober 1654 nog onbewoond was. Anderzijds blijkt uit het schaderegister van de kruithuisramp dat Pieter van Berlekom een schadeclaim heeft ingediend van ƒ 200, - en op 28 mei 1655 hiervan ƒ 120.- uitbetaald heeft gekregen. De schatting is dat het huis toen ongeveer ƒ 500, - waard was.
 Paardenmarkt, hemelsbreed vlakbij Verwersdijk 87. |  Hoefijzersteeg midden. Derde huis links om de hoek is Verwersdijk 87. |  Prent stadsbrand. Rechtsonder (bij Duivelsgatmolen) het Clarissenklooster waar het kruit ontplofte. (Rode van Bleyswijck, Archief Delft). |
Gemoderniseerd
Op de Kaart Figuratief uit 1675 komt het huis ook voor. Tussen de Molenstraat en de Hoefijzersteeg staan negen huizen, en die staan er nu nog. Eind 18e eeuw is de gevel gemoderniseerd en van een lijstgevel voorzien.
Dit gebeurde vaak in die tijd. Ook is in deze periode het huis geschikt gemaakt voor dubbele bewoning, omdat er door de snelle industrialisatie veel behoefte aan woonruimte was. Het pand is interessant omdat het qua bouw ligt tussen de grote grachtenpanden aan onder meer de Oude Delft en de Koornmarkt en de arbeiderswoningen aan de randen van de stad.
Het was een pand voor de gegoede burgerij. Er zijn ook resten van mooi behang gevonden die je meer in de duurdere grachtenpanden tegenkomt dan in arbeiderswoningen.
Tot 1902 was de Verwersdijk 87 gezamenlijk bezit met perceel B 532, een stal in de Hoefijzersteeg. Dat is rond de tijd dat het pand van weduwe Hillen overgaat naar een van haar dochters. Paard en wagen die er tot dan gestald stonden waren inmiddels verkocht. Een van de dochters had waarschijnlijk het geld nodig.
 Geel gekleurd, de situatie in 1832. |  Bij de gele stip in de Hoefijzersteeg had Verwersdijk 87 een koetshuis. |  Situatie nu, ziet er op de kaart hetzelfde uit. |
Authentieke staat
Het huis is nu nog in authentieke staat. Dit blijkt uit het volgende.
1. De vloer in de woonkamer heeft nog de originele plavuizen, die gewoon op de aarde liggen.
2. In de woonkamer bevindt zich een waterbassin uit de tijd dat er nog geen waterleiding bestond. Er werd toen regenwater van buiten naar het bassin geleid en daar opgeslagen voor gebruik. Het regenwater was waarschijnlijk schoner dan nu! De bak bestaat uit gele en groene geglazuurde tegels waardoor het water schoon opgeslagen kon worden. (Ook bij grachtenpanden in Amsterdam en Utrecht zijn dergelijke oude watervoorraadbassins gevonden, pal achter de huizen), 3. De voorgevel is voorzien van zgn. ‘dodekop’. Dit is een mengsel van beenderen en kleurstoffen waarmee de gevel ingesmeerd werd ter bescherming van de stenen en het voegwerk. (Bij mijn weten is dit nog de enige gevel in Delft, waarbij dit het geval is.)
Soldaten
Met het militaire complex aan de Paardenmarkt in de buurt is het logisch dat de oudst bekende eigenaren Hendrik Jochems en Pieterzn. Faes, soldaat zijn.
Vermoedelijk is Faes bij de ramp omgekomen. Zijn zoon neemt de schadeafhandeling voor zijn rekening en verkocht het huis vervolgens aan Marinus Janszn Vereijck die metselaar was.
Volgens een akte van 1732 wordt het pand voor Tien Honderd gulden verkocht aan Balthasar de Hulden. Hij is ook verplicht jaarlijks vijf gulden aan dit St. Aagten klooster te betalen. Waarschijnlijk gaat deze verplichting terug op een lening die ooit voorgangers van hem hebben opgenomen bij dit klooster, voor de tijd dat dit in 1572 werd opgeheven.
Allerhande beroepen
In 1825 werd het huis bewoond door Johannes van der Woude, werkman bij de Rijksmagazijnen. De eigenaar was toen Nicolaan Hofman, die weliswaar van beroep kuipersknecht was, maar toch nog tien andere panden in Delft in zijn bezit had.
Verder komen bij de eigenaren en bewoners er veel beroepen voor die nu niet meer bestaan, zoals geweermaker, wagenmaker, turftenster, huijsknecht, maar ook beroepen als vleeschhouwer, timmerman, schippersknecht, suikerbakkersknecht en dergelijke.
Een ‘verwer’
Ook komt er gelukkig een ‘verwer’ voor, wat verwijst naar de Verwersdijk. De lakenververs, mochten volgens 14e eeuwse keuren alleen hier, en dan ook nog aan de oostzijde van de gracht, hun stoffen kleuren. Daarmee wilde men het grachtwater elders in de stad schoon houden, ten behoeve van de bierbrouwerijen. De westzijde van de gracht, waar nummer 87 staat, heeft ook nog een tijdlang Burchwal geheten, in de tijd dat die kant de stadsbegrenzing was.
Het valt op dat het huis meer door vererving overgaat op nieuwe eigenaren dan door verkoop.
Geen slagerij
Bij de verkoop in 1858 werd het aangeprezen als zeer geschikt als winkelpand. Er werd toen eigendom van een slager, die er echter geen winkel begon, maar het huis verhuurde aan een geweermaker, die waarschijnlijk werkte aan de geweerfabriek aan de overzijde van de gracht. En het andere deel aan een wagenmaker die waarschijnlijk ook in een van de militaire werkplaatsen in de stad werkte.
Woningonderzoek
Op 5 en 6 februari 1909 heeft de gezondheidscommissie een onderzoek gedaan naar de leefbaarheid van de woning. Hieruit blijkt dat zowel het boven- als het benedenhuis een eigen privaat had en dat er een watervoorziening in de vorm van een waterleiding was. Beneden woonde smid Johannes van Vondelen met zijn gezin. De huurprijs van die woning was ƒ 2,00 per week. Boven woonden de gezusters Franken. Zij betaalden ƒ 2,35 per week, vanwege de aanwezigheid van een droogzolder. In beide woningen was er een bedstee, nu nog te zien. De conclusie was dat de bewoning uit oogpunt van zindelijkheid zeer goed was. Zie hier de twee enquêteformulieren van de benedenwoning en de bovenwoning.
Jolige tippelaar
In de jaren 1934-1950 woonde in het bovenhuis een enthousiaste wandelaar, kleermaker Johannes Nielsen, die voor- en na de oorlog een drijvende kracht was achter de vereniging de ‘Jolige tippelaars’.
Verwersdijk 87, met wit rolgordijn.
Het huis heeft een 18e eeuwse daklijst met bijzondere profilering.
1654. De kruitexplosie op
de Paardenmarkt, door
Daniel Vosmaer. Ook Verwersdijk 87
werd weggevaagd.
(coll. Museum Prinsenhof)
Hetzelfde
plaatje, gravure
door Reinier Vinkeles met een tekst van Vondel erbij. (Archief Delft).
Derde
ten noorden van de
steeg is Verwersdijk 87,
een fors pand met een groot dak.
Er
woonde een verver op
Verwersdijk 87.
(gravure Jan Luyken)
Een
geweermaker komt ook
voor als bewoner/eigenaar.
Op
de paardenmarkt was een
militair complex.
Foto 1918, de krijgsmacht stelt zich
voor.
Verkoopadvertentie
Delftsche Courant 11 juli 1858.
Oude
ansicht. Tweede van
rechts is nr. 87
Twee
krantenberichten van enkele dagen voor het begin van de oorlog en kort
na de oorlog. Delftsche Courant 3 mei 1940 en 7 augustus 1945.