Het huidige etablissement “Uit de Kunst”, dat bestaat uit een café en een kledingzaak met bovenwoning, lijkt te zijn opgebouwd uit oorspronkelijk twee panden. Dat is ook te zien op de Kaart Figuratief uit circa 1675. Toch was het vanaf het einde van de 16e eeuw al één eigendom. Latere eigenaren hebben in het begin van de 19e eeuw het perceel, thans Heilige Geest Kerkhof 2, erbij gekocht. Het werd waarschijnlijk gebruikt als stalling, bergplaats en pakhuis. Later is het weer verkocht en is er een nieuw pand gebouwd.

Oude stoeppalen
Vanaf eind 19e eeuw is Oude Delft 140 gebruikt als winkel met bovenwoning, respectievelijk: Oude Delft 140 en Oude Delft 140a.
Het brede pand heeft een evenwijdig aan de straat lopend zadeldak, een parterre met winkelruimte, een verdieping en een lage bovenverdieping. Het is vijf vensters breed. De gepleisterde lijstgevel heeft een 19e eeuws karakter uit het eerste kwart van de eeuw. De raamhekjes in de bovenverdieping stammen uit het derde kwart van de 19e eeuw. Het pand heeft links en rechts stoeppalen uit 1880. De kelder had oorspronkelijk een uitgang onder de straat door, die waarschijnlijk uitkwam op een laag gedeelte aan de gracht waar boten kunnen afmeren. Daarvan werd druk gebruik gemaakt toen er een boterhandel was gevestigd.

Schoenmakerij
Volgens het haardstedenregister uit 1600 was de timmerman Cors Lambrechtszoon eigenaar van het pand. Hij verhuurde het aan de weduwe van Cornelis Zandelijn. Het huis had toen drie haardsteden. Cors liet het pand na aan zijn dochter Commertgen. Daarna kwam het in handen van schoenmaker Jacob Janszoon. Mogelijk had hij hier zijn nering. De afbeelding op de Kaart Figuratief lijkt erop te wijzen dat het rechterdeel van het perceel de functie had van een winkel of werkplaats. Jacob en zijn vrouw komen jong te overlijden, zoals in die tijd helaas veel voorkwam, onder andere als gevolg van de vele zware pestepidemieën. In 1641 bleef hun minderjarige dochter Aeltgen achter met het huis. Haar voogd Pieter Servaes van Berlicom ontfermde zich over het pand. Pieter was destijds kleermaker op de Verwersdijk (zie ook Verwersdijk 87)

Huwelijksgeschenk voor notaris
Niet onmogelijk is dat Van Berlicom zijn kleermakerij naar de Oude Delft verplaatste. In ieder geval werd hij mede-eigenaar. In 1664 werd het door zijn moeder geschonken aan zijn broer Jacobus van Berlicom. Die was notaris en trouwde in 1664 met Elisabeth Breijne uit Amsterdam. Zij kregen dus een mooi huwelijksgeschenk. Van Berlicom heeft hier zijn notarispraktijk uitgeoefend tot hij in 1679 kwam te overlijden.Zijn weduwe heeft het huis nog tot op hoge leeftijd in eigendom gehad.

Speculant Schalkius van der Hoog(h)
In 1727 komt het huis uiteindelijk voor 2250 gulden in handen van Schalkius van der Hoog(h) die een houthandel had buiten de Ketelpoort. Schalkius kocht datzelfde jaar ook het pand ten zuiden, thans Oude Delft 138. Eerder had hij ook al het pand op de hoek van de Oude Delft en de Nieuwstraat (thans Nieuwstraat 2, 4, en 4a) gekocht en dat een jaar later weer verkocht met een winst van 600 gulden. Oude Delft 140 en 138 hield hij echter aan voor de verhuur. Zijn weduwe, Maria Walvisch, zette dat in 1743 na zijn dood voort. Omstreeks 1750 woonde in het huidige Oude Delft 140 dominee Jean Louis Maisonnet van de Waalse Kerk, met zijn vrouw Mari Anne de Marconnay, twee jonge kinderen en twee meiden.

Franse/Waalse eigenaars
Na het overlijden van de huisbazin gingen de panden Oude Delft 140 en 138 in 1752 in de verkoop. Het pand Oude Delft 140 werd gekocht door Madeleine Congnard, ook van Franse komaf. Mogelijk bleef zij een deel van het huis aan haar dominee en zijn gezin verhuren.
Sinds de opheffing van het Edict van Nantes in 1685 waren veel protestantse Walen en Fransen naar de Nederlanden gevlucht. Zij vormden een vrij grote groep in Delft met een eigen kerk: de Franse of Waalse Kerk, waarvoor de kapel van het Prinsenhof, oorspronkelijk van het Agathaklooster, ter beschikking werd gesteld. Ongetwijfeld was dominee Maisonnet ook afkomstig van deze vluchtelingen, evenals Madeleine en haar man Jean Fargues (Farques). Madame Congnard begon er een Franse school waar zij dochters van goede komaf onderwees in Franse taal en etiquette, die in die tijd zeer in de mode kwamen.Als Madeleine in 1773 overlijdt, verkoopt haar dochter Jeanne Fargues het huis aan notaris Johannes Arnoldus Prijn. Prijn woonde zelf aan de overkant van de gracht in wat nu Oude Delft 159 is. Het huis bracht relatief veel op. Het werd voor 3175 gulden verkocht. Waarschijnlijk heeft Madame Congnard veel opgeknapt aan het pand. Prijn verkoopt het door aan zijn collega-notaris mr. Jan Hoogeveen, die het huis betrekt. Hij was getrouwd met Catharina Bertha Verbrugge, die 1804 overleed, waarna Jan hertrouwde met Maria Geertruida de Geus. Nog datzelfde jaar gaf ook Jan de geest. Zijn nieuwe eega erfde het huis. Zij verkocht het in 1809 aan ene Wouter Bosch voor 2200 gulden.

Koppeling met het perceel Heilige Geest Kerkhof
Kort daarna kwam het in bezit van burgemeester Abraham van Schuijlenburch, die tevens eigenaar werd van het perceel erachter aan het Heilige Geest Kerkhof 2. Er ontstaat nu de situatie zoals weergegeven op de kadasterkaart 1832, waarbij beide percelen onder één nummer voorkomen met een gemeenschappelijke tuin. Het perceel aan het Heilige Geest Kerkhof was in 1798 verkocht voor slechts 300 gulden. Van Schuijlenburch bezat in de Franse tijd veel onroerend goed in Delft. Na hem werd in1814 Peter van Zonsbeek, de penningmeester van het Hoogheemraadschap Delfland, de nieuwe eigenaar. Ook hij grossierde in onroerend goed. Op zijn naam staan 22 panden. Hij verhuurde het pand van 1815 tot 1819 aan Petrus Coenraad de Coning en zijn vrouw Catarina Drabbe, vervolgens van 1820 tot 1822 aan Hendrik Wiegand Vries en ten slotte aan Nicolaas Westrowen van Meteren.

Boterhandel
Toen Van Zonsbeek in 1847 op 83- jarige leeftijd overleed, kocht predikant Steven Jan Hendrik van Hengel het pand uit de boedel, vermoedelijk voor zijn zoon Dirk die er een boterhandel begon (of voortzette). Met boter viel in die dagen veel geld te verdienen. De omgeving van Delft stond bekend als leverancier van de beste boter van Europa. De economie van de stad dreef er zowat op in de eerste helft van de 19e eeuw.
In 1881 verkocht Van Hengel het huis aan Johan Josephus Bergansius, luitenant-kolonel de Artillerie te Delft en inspecteur der draagbare wapenen. Hij woonde er tot 1888.

Winkel met woonhuis
In 1888 stond het huis te koop. In een advertentie in de Delftsche Courant werd het toen als volgt beschreven:

Herenhuis en tuin en een afzonderlijk achterhuis op zeer aangename stand gelegen.
Het huis bevat beneden: een ruime vestibule met een tot de tuin doorlopende en met glazen deur toegang gevende gang, een en ander met wit marmeren lambriseringen en bevloering, rechts een voorkamer en links een grote voorkamer met tuinkamer en suite, een nette keuken en onder het huis twee watervrije overwelfde kelders met afgesloten hokken en een uitgang onder de straat door, een en ander vroeger en vele jaren voor boterhandel in gebruik geweest.
Boven: een portaal waarop uitkomende twee grote en één kleine bovenkamer, boven een van deze nog een kamer en voorts zolder met afgeschotte vertrekken en vliering.
Het achterhuis bevat een groot vertrek met zolder er boven en een doorlopende gang uitkomend op het Heilige Geest Kerkhof.

De nieuwe eigenaar, Jan Richter, heeft de parterre van het pand Oude Delft 140 laten verbouwen tot winkelruimte. Hij vestigde hier firma Richter, een handel in kachels, fornuizen en metalen huishoudelijke artikelen. Aan de overzijde van de gracht, in Oude Delft 175, verkochten zijn dochters, de “Gezusters Richter”, later huishoudelijke artikelen van hout en niet van metaal zoals overeengekomen was. Het woonhuis Oude Delft 140a was aanvankelijk verhuurd aan de majoor J.G.F. van Houtum, hoofd van de Constructie Werkplaatsen. Vanaf 1900 woonde Jan Richter zelf in het huis. Hij is dan notabele van de Nederduitsch Hervormde Kerken en van het kiescollege.

Firma Bender
Uiteindelijk verkocht hij de zaak en het huis aan Willibrodus Josephus Petrus Bender, telg van het Delftse  ondernemersgeslacht Bender, die het pand onderbracht in de Vennootschapfirma P.H. Bender.De zaak was begonnen met de Duitse koopvrouw Catharina Bender–Geelhart (1784-1842) die in het begin van de 19de eeuw naar Nederland kwam. Zij kocht in 1819 een pand aan het Zuideinde en handelde daar samen met haar zuster Grietje in aarden potten. Haar zoon zette de zaak voort. Zo ontstond een familiebedrijf dat in Delft aan het einde van de 19de eeuw en het begin 20ste eeuw drie winkels had: Oude Delft 140, Nieuwstraat 2 (hoek Oude Delft) en hoek Binnenwatersloot- Phoenixstraat. De aanwezigheid van de firma Bender is nog duidelijk te zien aan de opschriften boven de winkelruiten: “Glas Porcelijn Aardewerk, Fa. P.H.Bender, Luxe en Huishoudelijke Artikelen”. In de loop der tijd ging de Fa. Bender ging zich steeds meer toeleggen op de groothandel. Langzamerhand verdwenen de winkels uit het stadsbeeld, de laatste nog maar een paar jaar geleden, rond 2005. Inmiddels is de firma Bender uit Delft vertrokken naar een industrieterrein nabij het Prins Clausplein, Leidschendam. Momenteel is in het pand Oude Delft 140 “Uit de Kunst” gevestigd.

Henk Verbruggen