Rietveld 118www.achterdegevelsvandelft.nl
Voor christelijke samenkomsten
NB: Klik op de afbeeeldingen voor een vergroting.
Naast de deur van Rietveld 118 is een bordje aangebracht, dat duidelijk maakt wat er achter de deur gebeurd: elke zondag worden er christelijke samenkomsten gehouden. ‘Vergadering der gelovigen’, dat staat er ook nog op.
De historie van deze samenkomsten is al bijna 200 jaar oud.
Na de 18e eeuw, de eeuw van Verlichting gekenmerkt door vrijheid, gelijkheid en broederschap, ontstond er in het Christelijk geloof onderscheid tussen de vrijzinnigen en de rechtzinnigen. Dit had in de eerste helft van de 19e eeuw een opwekkingsbeweging tot gevolg, bekend onder de naam Reveil.
In Engeland was het J.N. Darby die uit de Anglicaanse kerk trad en verschillende landen bezocht. Bij zijn bezoek aan ons land in 1854 kwam hij in contact met verschillende broeders die actief waren met evangelisatie.
In Delft hadden J.A.Donker en J.Luyten beiden hun lidmaatschap van de Hervormde Kerk opgezegd en kwamen in 1857 als broeders samen rond de Tafel des Heren.
Jan Donker, een rijke boerenzoon, had in het dagelijks leven samen met zijn broer een ijzergieterij aan de Nieuwelaan in Delft. Na het overlijden van deze broer deed Donker de ijzergieterij van de hand. Hij ging aan de Singel  in de gemeente Hof van Delft (nu de Spoorsingel in Delft) wonen en wijdde al zijn tijd aan evangelisatie. In 1875 trouwde Donker met Antonetta Molenaar. Het echtpaar vestigde zich aan de Oostsingel, die toen deel uit maakte van de gemeente Vrijenban.
De molenaarsknecht Luyten had een oliefabriek (Koperdraad en Co) aan de Haagweg in Vrijenban. Hij sloot zich in 1857 bij de broeders aan. De Delftse vergadering groeide geleidelijk. Nog bekende familienamen, die in deze groep voorkwamen, zijn: Van Andel, Batenburg, Van Drongelen, Hees (muziekhandel) Vendelbosch, Klaas Rot (oliemolenaar) en Klaas Molenaar (kleermaker).
Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
De eigenaren
Jan Donker is degene, die op zeker moment de percelen koopt, waarop later het nu nog bestaande gebouwtje wordt neergezet.
In 1832, toen de eerste Kadastrale kaart van Delft werd gemaakt, werden de twee stukjes grond, waar het uiteindelijk om gaat, aangeduid als ‘huis en erf’ en ‘tuin als erf’. Ze waren toen beide eigendom van een metselaar, Abraham Valk. Die tuin – een grote lap grond, die later kennelijk in stukjes is verkocht --  grensde aan de achterzijde (de noordkant) aan wat toen nog een exercitieveld was, de latere Doelentuin. Vanaf het Rietveld liep er een kleine steeg naar toe. Die steeg werd vroeger ook wel de Nieuwe Buurt of Hofje van Cieremans genoemd. Er stonden heel wat huisjes, de nummers Rietveld 120 c tot en met 176. Ze zijn afgebroken om plaats te maken voor de nieuwe huizen aan de nieuwe Schutterstraat, de begrenzing van de huidige Doelentuin.

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Helemaal rechts, helaas niet goed te zien, het zaaltje van de Vergadering der gelovigen. Op het Rietveld staan hier nog prachtige oude panden. Veel huizen zijn in de jaren dertig van de vorige eeuw afgebroken.
(Foto Gemeentearchief).

Het pand aan het Rietveld wordt in 1869 door kuiper Jan van Drongelen aan Anthonie Freken verkocht. Het gaat dan om een winkelhuis met bleekveld en erf, "aan de Noordzijde van het Rietveld, wijk 5, nommer 211”. Er hoort ook nog een schuurtje bij. De verkoopprijs bedraagt 1680 gulden. En voor 345 gulden koopt Freken er ook nog een  een pakhuis en erf  bij “aan de Westzijde van een slop, aan de Noordzijde van het Rietveld, wijk 5, nommer 212b”. Dit slop is het al eerder genoemde steegje.

Op 19 augustus 1880 wordt Jan Donker de eigenaar van deze panden en de bijbehorende grond. De verkopende partij op dat moment was de winkelier J. van Breukeleveen. Het adres was inmiddels gewijzigd in: wijk 6, Rietveld 118/122. De koopsom bedroeg 2855 gulden.

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Oude ansichtkaart met Rietveld rond 1900
(foto collectie Lagendijk)

Het lokaal
Het huidige vergaderlokaal is in 1907 aan het Rietveld 118 gebouwd. De flauw hellende voorgevel is opgetrokken in een traditionalistische stijl met invloeden van de Nieuwe Kunst. De halfcirkelvormige boog boven de entree heeft een sluitsteen met diamantkop en daarboven bevindt zich een kruisvormige gevelsteen. De gevel wordt afgedekt door een geprofileerde rand met aan beide zijden een kleine pinakel en in het midden bekroond door een cirkelvormige versiering.
De oorspronkelijke dubbele deur is in de tweede helft van de 20ste eeuw vervangen door een enkele deur met zijpanelen.

Op 26 mei 1925 werd het lokaal met erf, Rietveld 118, ‘uitkomende aan een slop’, door Anthonetta Jacoba Molenaar, de weduwe van J.A. Donker, voor 2000 gulden verkocht aan de "Vereniging tot oprichting en instandhouding van lokalen voor Christelijke vergaderingen en tot bevordering van Bijbel- en geschriftverspreiding". Het bestuur bestond uit J.N. Voorhoeve, H.J. Lemkes en C.J. van Leeuwen. Mevrouw Donker liet zich voor de verkoop vertegenwoordigen door haar schoonzoon A.W. de Clercq, gehuwd met Antonia Margaretha Donker.
Op 28 april 1997 draagt deze vereniging het pand voor een gulden over aan de, op 16 december 1996 opgerichte, Delftse Lokaalcommissie.
Het pandje, dat een uitgang had in het nabij gelegen steegje hoort er, afgaande op de huidige Kadasterkaart, niet meer bij.

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
In het steegje bevindt zich dit vervallen pand, dat vermoedelijk vroeger bij het vergadergebouwtje hoorde. De gelovigen hadden ook een uitgang in dit steegje, dat nu van het Rietveld naar de Schutterstraat loopt. Het pand heeft nu als huisnummer 120d.

Tekst grotendeels ontleend aan folder Monumentendag  
Nadere informatie over Rietveld 118  
Geplaatst: 2007
 
www.achterdegevelsvandelft.nl - Facebook: www.facebook.com/AchterdegevelsvanDelft - Twitter: twitter.com/AchterdgvDelft